μεταπίπτω

(ΑΜ μεταπίπτω) [πίπτω]

1. πέφτω με διαφορετικό τρόπο ή σε άλλο μέρος, αλλάζω απότομα θέση ή κατάσταση, μεταστρέφομαι, μεταβάλλομαι ή αλλοιώνομαι ξαφνικά («ἀπὸ μὲν δὴ ταύτης τῆς ἡμέρας μεταπεσεῑν τὸ εἶδος», Ηρόδ.)

2. γραμμ. (για λέξεις) αλλάζω σημασία με την πάροδο τού χρόνου («η λέξη ωραίος έχει μεταπέσει στη Νέα Ελληνική και αντί ώριμος σημαίνει όμορφος»)

μσν.

1. μεταβαίνω από έναν τόπο σε άλλο, μετακινούμαι

2. αναχωρώ

3. παρασύρομαι

4. περιέρχομαι σε κάποιον

5. ξαναπλαγιάζω

μσν.-αρχ.

περιέρχομαι σε ορισμένη ψυχική κατάσταση

αρχ.

1. μεταβάλλω απότομα ή ξαφνικά τη γνώμη μου («τὸν ὁμόθεν πεφυκότα στέργων μετέπεσον», Ευρ.)

2. μεταναστεύω, μετοικώ

3. (για ψήφο) πέφτω αλλού ή αλλιώς («εἰ τριάκοντα μόναι μετέπεσον τῶν ψήφων», Πλάτ.)

4. (για περιστάσεις ή καταστάσεις) υφίσταμαι αλλαγές, μεταβάλλομαι («πῶς δ' οικήσω μεταπίπτοντος δαίμονος», Ευρ.)

5. (για καθεστώς) υφίσταμαι μεταβολή, ανατροπή («τὰ τῶν τετρακοσίων ἐν ὑστέρω μεταπεσόντα ὑπὸ τοῡ δήμου ἐκακοῡτο», Θουκ.)

6. αλλάζω προς το χειρότερο, χειροτερεύω, ξεπέφτω

7. αλλάζω προς το καλύτερο, καλυτερεύω («εἰ γὰρ αἰσίως ἔλθοιμεν, ἅ τε νῷν συμβόλαια πρόσθεν ἦν ἐς παῑδα τὸν σόν, μεταπέσοι βελτίονα», Ευρ.)

β. (για πρόσ.) είμαι ασταθής, ευμετάβλητος

9. μεταβιβάζομαι με διάταξη τού νόμου

10. (με γεν.) αποτυγχάνω («εἰ... ἡ γνῶσις, τοῡ γνῶσις εἶναι μὴ μεταπίπτει», Πλάτ.)

11. φρ. «μεταπίπτοντες λόγοι» — ψευδείς συλλογισμοί που προκύπτουν από την αλλαγή τής σημασίας τών όρων

12. παροιμ. «ὡς τὸ ὄστρακον ἔπεσεν ἀντιστρόφως» — λεγόταν σε περιπτώσεις αιφνίδιας μεταβολής.